Categoriearchief: Historisch Centrum Genemuiden

Hieronder het nieuws over ons museum, het Historisch Centrum Genemuiden.

Project afgerond: Het oude torenuurwerk in gebruik genomen!

“Dit is toch van een onbeschrijflijke schoonheid….”, zegt Loek Romeyn van de Stichting tot Behoud van Torenuuwwerk als hij in ’t Olde Staduus kijkt naar het torenuurwerk dat daar sinds kort pontificaal aan een muur hangt. In 1949 afgedankt als oud ijzer, maar nu weer in oude glorie hersteld in ’t Olde Staduus. Tijdens Open Monumentendag is het ook te zien voor het grote publiek.

Het uurwerk is gemaakt door de beroemde firma Van Bergen uit Midwolda en kwam in 1883 in de toren van toen net nieuw gebouwde kerk. Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten het uurwerk te vervangen. Het haperde nogal eens en bovendien was de techniek ondertussen veranderd. “Wie toen heeft besloten om het uurwerk te bewaren en niet bij het oude ijzer te zetten, verdient eigenlijk een onderscheiding”, vindt Romeyn. Dat lot ondergingen namelijk veel oude uurwerken, zelfs die uit de middeleeuwen.

Via de gemeentewerf belandde het uurwerk in het Historisch Centrum, waar het echter al jarenlang in een depot stond. “En dan heb je er eigenlijk niets aan…”, aldus Sijm van Lente van de Stichting Vrienden van Oud-Genemuiden. Samen met de Genemuider klokkenliefhebber Jan Pleijsier en de stichting van Romeyn werd daarom gewerkt aan een restauratieplan dat na jaren van voorbereiding uiteindelijk lukte. Daelmans Klokken uit Lierop restaureerde het uurwerk dat na 69 jaar stilstand ook weer in werking werd gezet.

Het bleek vervolgens deze week nog geen sinecure om het gevaarte op de eerste verdieping van het voormalige stadhuis te krijgen, vertelt Van Lente. “Ondanks al het opmeten, bleek dat het uurwerk maar net door de voordeur kon. We hielden twee centimeter over. Maar helaas paste het net niet in de lift. Toen we wat tandwielen eraf haalden, paste het wel net. Opnieuw twee centimeter over…”

En dus kon voor een volle zaal genodigden het uurwerk in gang worden gezet. Romeyn is laaiend enthousiast over de techniek en de mooie restauratie, waaraan hij zelf veel heeft gewerkt, net als Pleijsier, die onder meer al het houtwerk voor zijn rekening nam. Om exact 5 uur klinkt een prachtig geluid in ’t Olde Staduus. De klok is weer helemaal terug in Genemuiden.

Tekst met dank aan Erik Driessen, De Tekstkenner (Genemuiden Actueel)

Klik hier voor de fotoreportage van van Gaellemuun.nl

Klik hier voor de film en foto’s op GenemuidenActueel

Klik hier voor de film en foto’s op Breman.net

Indrukwekkende avond over ‘een stad die reert…..’

Presentatie van de Stadsbrand van 1868 De herdenking van de grote stadsbrand van 150 jaar geleden leverde donderdagavond een volle zaal De Stadskamp in De Meente op. De Stichting Vrienden van Oud Genemuiden (waaronder de Taelkrink) reconstrueerde daarin de ramp die op Biddag 1868 een derde van Genemuiden in as legde. Genemuiden ‘reerde’ en die tranen bleven nog lang stromen.

Aan het einde van woensdagavond (Biddagavond) 11 maart brak brand uit bij Bakker Gerrits van Dijk. Voordat Genemuiden het door had, grepen de vlammen zeker twintig woningen. De brand was overal en leidde tot paniek onder de bewoners. Ze vluchtten naar de haven en het Veerhuis, waar de gewonden en ontheemden werden opgevangen en verzorgd. Ook het gebouw bij de pont moest nat worden gehouden, omdat grote stukken vuur het veer bereikten. Sterker nog: zelfs in het Ambt Vollenhove vielen herinneringen aan de allesvernietigende brand neer.

Leden van de Taelkrink zetten de gruwelijke sfeer donderdagavond op indrukwekkende wijze neer. Ze kropen in de huid van burgemeester Hulst, dominee Leemans, de postbode en mevrouw Breman, die bijna haar maand oude zoontje Harm verloor. Die bracht ze in veiligheid bij een schipper in de haven, die vervolgens niet door had dat hij een baby moest verzorgen. Hij gooide het ‘pakketje’ in het ruim, waar moeder Breman later haar zoon leven terug vond. Harm Breman is de opa van de grondleggers van het huidige Breman-concern. Zo lang geleden is de ramp kortom nog niet.

De brand legde uiteindelijk 140 gebouwen en 39 hooibergen in de as, zeshonderd mensen raakten dakloos. Een enorm aantal, want Genemuiden had toen nog slechts ruim 2300 bewoners. Het nablussen duurde nog de hele maand maart. Een periode waarin Nederland zich ook ontfermde over het lot van het stadje. Overal werden inzamelingsacties gehouden, al sloeg het mededogen later enigszins om. In sommige media verschenen artikelen over de schuldvraag: Genemuiden zou slecht voorbereid zijn geweest op het vuur en ook niet erg open gestaan hebben voor hulp.

Ook in Genemuiden bogen mensen zich over de schuldvraag. De vingers, en meer, wezen naar bakker Van Dijk die het vuur zou hebben aangestoken. Tot die conclusie kwam justitie echter nooit. Van Dijk is vermoedelijk niet lang meer bakker geweest, want enige jaren later vulde hij als beroep ‘veehouder’ in toen hij in Wanneperveen het overlijden van een dochtertje meldde bij de burgerlijke stand. Genemuiden was nog lang in shock. De jaren naar de brand waren er regelmatig onlusten in de stad, onder meer toen de gemeente Het Weeshuis bouwde. Dat werd gezien als een prestigeproject in een tijd dat er wel andere zorgen leefden onder de bevolking.

Ergernis was er ook over het ramptoerisme. Ondernemers organiseerden zelfs ‘stoombootreizen’ naar de stad die zo ongenadig getroffen was door het vuur. Ook op zondag trokken ramptoeristen naar Genemuiden. Vreemde gezichten in de stad bleven komen. Honderden bouwvakkers uit het hele land hielpen bijvoorbeeld met de wederopbouw. Die ging wonderbaarlijk snel: al in mei zaten de eerste woningen weer onder dak en aan het einde van het jaar kon zelfs de gemeenteraad alweer vergaderen in het nieuwe stadhuis.

De herinneringen aan de vlammenzee bleef echter nog lang in de hoofden van de Genemuidenaren. De stad huilde. Hoe dat moet hebben gevoeld, maakten de leden van de Taelkrink donderdag knap duidelijk.

Tekst, met dank aan GenemuidenActueel.nl

Voor foto’s van deze avond van Breman.net, klik hier

Braand!

Op donderdag 8 maart aanstaande herdenkt de St. Vrienden van Oud Genemuiden de grote stadsbrand van 150 jaar geleden met een avondvullend programma: ‘Braand!’ De Taelkrink en medewerkers van het Historisch Centrum Genemuiden zullen met verhalen, liederen, beelden en toelichting een compleet beeld schetsen van wat er die rampnacht (en daarna) allemaal is gebeurd in Genemuiden.

Uit oude bronnen, krantenartikelen en archiefmateriaal is een nauwkeurig verloop samengesteld van de gebeurtenissen, die uiteindelijk een groot deel van Genemuiden verwoestten. Door een grauw decor en speciale effecten wanen de aanwezigen zich in het Genemuiden van 1868. Voor de pauze zal een streektaal-verteller de aanwezigen dan van uur tot uur meenemen door één van de zwartste nachten uit de Genemuider geschiedenis. De verteller wordt regelmatig onderbroken door een ‘ooggetuige’, die komt vertellen wat hem of haar die nacht is overkomen. De verhalen zullen worden afgewisseld met speciaal voor deze gelegenheid geschreven liederen, gezongen en begeleid door plaatselijke streektaalartiesten, o.a. Jan Last, Jenny van der Stelt en Wout Bekendam.

Na de pauze wordt er een meer feitelijke toelichting gegeven op allerlei aspecten van de brand. Verlucht met fotomateriaal via de beamer zullen medewerkers van het HCG nader ingegaan op allerlei zaken als de omvang van de schade, de brandbestrijding en uiteindelijk ook de wederopbouw.

De avond zal plaatsvinden op donderdag 8 maart in zaal De Stadskamp in de Meente. Aanvang 19.30 uur en de toegang is gratis. Wel is er bij de uitgang een collecte ter bestrijding van de onkosten.

De restauratie van het oude torenuurwerk gaat beginnen!

De Stichting Vrienden van Oud Genemuiden heeft eerder dit jaar plannen bekendgemaakt om het oude ambachtelijke uurwerk uit de toren van de Grote Kerk te laten restaureren. De oude Sint Nicolaaskerk is in 1882 volledig verwoest door brand. In 1883 zijn de huidige kerk en de toren gebouwd in neo gotische stijl. Onderdeel van deze bouw was het plaatsen van de klokken en het uurwerk. In 1949 werd het uurwerk uit de toren gehaald op het moment dat een elektrisch uurwerk werd geplaatst en de wijzerplaten van het muurwerk boven de galmgaten verplaatst werden naar de torenspits. Het oude uurwerk is vervolgens jarenlang opgeslagen geweest op de oude gemeentewerf. Sinds 1 januari 1975 heeft het Historisch Centrum Genemuiden, onderdeel van de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden, het oude torenuurwerk in beheer.

In de afgelopen maanden heeft de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden subsidies/financiële bijdragen van instellingen en bedrijven ontvangen. Hoewel deze bijdragen nog niet voldoende zijn om de kosten van de restauratie en ingebruikstelling te kunnen betalen, is al wel opdracht gegeven om het uurwerk te laten restaureren. Toine Daelmans Klokken & Uurwerken uit Lierop zal de restauratiewerkzaamheden gaan uitvoeren. Dit gebeurt met behulp van een speciaal hiervoor geschreen restauratiebestek en onder toezicht van de proffesionele Stichting tot Behoud van het Torenuurwerk. Het uurwerk is donderdagmiddag 23 november opgehaald door Daelmans. De restauratie vindt plaats in de werkplaats in Lierop (bij Eindhoven).

Na restauratie krijgt het oude torenuurwerk (met een grote wijzerplaat om de tijd aan te geven) een mooie zichtbare plek in de hal op de 1^e verdieping van ’t Olde Staduus.

Klik hier voor de fotogalerij op Breman.net

In herinnering – Bertus Klasen

Op 13 november 2017 is Bertus Klasen overleden op 93 jarige leeftijd. De Stichting Vrienden van Oud Genemuiden heeft in hem een hartelijk en erg betrokken persoonlijkheid verloren. Wij zullen hem missen. Bertus Klasen was één van de mensen van het eerste uur van de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden. In 1973 sloot hij zich aan bij een groep Gaellemunigers om in het Gaellemuniger dialect te gaan schrijven en te publiceren. Deze groep opereerde en opereert nog steeds onder de naam ‘Taelkrink’.Toen in 1974 de eerste stappen werden gezet voor het oprichten van een museum, het Historisch Centrum Genemuiden (toen ‘Oudheidkamer’), was hij ook één van de initiatiefnemers hiervoor.

Van 1975 tot 1990 was Bertus secretaris van de Stichting en zette zich breed in voor allerlei activiteiten en werkzaamheden. In de Stadskoerier verscheen van zijn hand regelmatig een artikel in het dialect, maar ook over de geschiedenis van Genemuiden heeft hij veel onderzoek gedaan en bracht dit in de publiciteit via onder andere de Stadskoerier.

Bertus Klasen heeft vier fotoboekjes over Genemuiden samengesteld en uitgegeven.

Genemuiden in oude ansichten – deel 1 – 1971

Genemuiden in oude ansichten – deel 2 – 1980

Kent u ze nog … de Genemuidenaars – 1972

Genemuiden in grootmoeders tijd – 1993

In 1999 kreeg Bertus Klasen een koninklijke onderscheiding voor onder andere zijn verdiensten voor onze Stichting.

Hij was bij de oprichting in 1951 de eerste redacteur voor weekblad de Stadskoerier. Hij vertelde daar in 2011 uitgebreid over, tijdens een interview ter ere van het zestigjarig bestaan van het oorspronkelijk Genemuider weekblad. Vier pagina’s telde de eerste Stadskoerier op 12 oktober 1951. Daarin stond onder andere nieuws over de eerste Genemuider televisie (‘een veelbesproken technische uitvinding’), de overplaatsing van de Wachtmeester der Rijkspolitie J.M. Stuiver naar Borne en de toespraak van de Rotterdamse dominee Visscher voor de SGP over ‘De weg des behouds’.

“Het begon heel eenvoudig”, vertelde Bertus Klasen in 2011. “Iedereen in Genemuiden las de Stadskoerier, praktisch elk gezin was er op geabonneerd. Want het was toen nog een abonnementskrant. Mensen keken echt uit naar het moment dat hij weer op de mat viel. Tegenwoordig is het meer een reclamekrant. Maar ook toen al stonden er advertenties in. Daar moesten Genemuidenaren en middenstanders echt aan wennen.”

Ook vertelde Klasen, die eveneens drukker is geweest bij Drukkerij Hoekman, dat het in de beginperiode niet altijd makkelijk was om de Stadskoerier op tijd vol te krijgen. “In die tijd was er niet zo veel te doen, verenigingen waren schaars. Maar je wist: die voorpagina moet gevuld. Daarom maakten we soms wel eens nieuws, zonder dat het echt nieuws was. Als de bloemen in de lente ontsproten bijvoorbeeld, meldden wij dat het eerste groen alweer zichtbaar was. Het kwam ook wel eens voor dat de bezorgers al op de stoep stonden, terwijl de krant nog niet klaar was. (…) De Stadskoerier was toen een hele belevenis, iets anders dan zomaar een foldertje.”

Een boeiende avond : de kruidnagel verbindt Geelmuiden met Genemuiden

“Dit hele kleine bloemetje heeft ervoor gezorgd dat wij hier vanavond bij elkaar zijn: de kruidnagel.” Henk Schuurman openbaarde vrijdagavond al snel de aanleiding voor de ‘avond van Henk en Henk’ in de garfkamer. Dat was de werknaam voor de avond die de stichting Vrienden van Oud Genemuiden voor vrijdag organiseerde.

Schuurman is van 1991 tot 1996 werkzaam geweest als zendeling in Noord-Halmahera. Dat ligt, vanuit Genemuiden, bezien op een steenworp afstand van Geelmuiden. Maar er zit nog wel een afstandje tussen, vertelde Schuurman. “Ongeveer van Leeuwarden naar Maastricht.” Desondanks was Schuurman nooit in Geelmuiden, wat eigenlijk twee eilanden zijn. Groot-Geelmuiden en Klein-Geelmuiden liggen allebei in Zuid-Halmahera. “Ik ben er weleens langsgevaren.”

De cultuur, denkt Schuurman, zal toch veelal hetzelfde zijn. Als zendeling ontdekte hij daarin een groot verschil met de Nederlandse: Het is minder individueel. “Alles doe je daar als groep. Je gaat met elkaar naar de kerk, je gaat met elkaar naar Bijbelstudie. Eigenlijk is het zo dat je niet persoonlijk kiest.”

Hele dorpen kwamen bij elkaar om hun godsdienst te kiezen. “Het ene dorp werd moslim, het andere dorp protestants.” Zelfs het huwelijk is niet persoonlijk: “Het is geen verbintenis tussen man en vrouw, maar tussen twee families.”

Maar het was de kruidnagel die Genemuiden verbindt met Geelmuiden. Columbus ontdekte Amerika op zijn zoektocht naar dit ‘bloemetje’. Dat was ook in Indonesië te vinden, waar dus de ‘Hollanders’ terechtkwamen. Na de handelaren volgden ook de zendelingen.

Hendrik van Dijken was de eerste. “Ik ben er nog steeds trots op dat hij de eerste Hendrik was die er kwam, in 1866, en ik de laatste Hendrik”, maakte Schuurman een kwinkslag. Met net zo’n kwinkslag liet hij diverse voorwerpen uit de Indonesische cultuur zien. Gera Pleijsier, uit de zaal geroepen, werd omgetoverd tot een typische Indonesische vrouw: met mand op de rug.

Terug naar Genemuiden. Dat had oorspronkelijk de naam Geelmuda, of ook wel: Geelmuiden. Oud-plaatsgenoot en voormalig zendeling Henk van der Steeg had wel een idee hoe die naam ook in Indonesië terechtkwam. “Een eilandje met de naam Geelmuiden is best bijzonder. Ik stel me zo voor dat er een schipper langsvoer, die misschien wel uit Genemuiden kwam. En het kan maar zo zijn dat het eiland hem aan Genemuiden deed denken. Dat hij het daar zag met de bomen en dacht: ‘t lijkt de kaai wel.”

En dat de naam niet identiek is, valt ook te verklaren. “We praten zelf ook over Gaellemuun. Niks proatn over Genemuden of Genemuun, ’t is Gaellemuun.”

Van der Steeg kwam, als zendingspredikant, ook in de buurt van de eilanden Geelmuiden. Tijdens de avond in de garfkamer vertelde hij iets over de geschiedenis van Papoea-Nieuw-Guinea, waar hij werkzaam was. Dominee van der Jagt, afkomstig uit Genemuiden, kocht er ooit twee kinderen vrij.

In 1962 vond in Papoea-Nieuw-Guinea een uittocht van Nederlanders plaats, nadat Nieuw-Guinea losgemaakt werd van Nederland. “Traumatisch”, noemde Van der Steeg die ervaring voor de inboorlingen. In 1969 kwamen Van der Steeg en zijn vrouw in Papoea. Over de zendingshistorie van Papoea overhandigde hij een boek met de naam Vergeten Wereld, dat binnenkort in de Openbare Bibliotheek te vinden is. Siegfried Zölnner scheef dat boek over de eerste ontmoetingen met de Yali’s in het bergland van Papua.

Daar is het nu niet goed gesteld, vertelde de oud-Genemuidenaar. “Dat is een heel verdrietig verhaal. De Papoea’s zijn een minderheid in hun eigen land. Indonesiërs komen er naartoe omdat er veel te verdienen is. Hout wordt er gekapt, goud wordt er gevonden. Wat betekent dat voor de oorspronkelijke bevolking? De voedselvoorziening? Het milieu?” Journalisten krijgen er geen toestemming om hun werk er te doen, zei Van der Steeg. “Daarom weet u hier niets van.”

De verbondenheid met Papoea is er nog steeds. “De kokos, het riet en de biezen, doet allemaal denken aan Genemuiden. En het zingen. Vroeger had je hier de club van licht & donker, die liepen over het diekien en die zongen. Ik hoorde in Papoea twee jongens zingen, dat deed me daaraan denken. Als je in Papoea in de kerk komt, dan doet het je denken in Genemuiden. Zo hartstochtelijk! Zingen, daarvoor leef je.”

Klik hier voor de prachtige fotoserie op Breman.net

Zeer geslaagd Genemusiment 2017!

Genemusiment 2017 gaat de geschiedenis in als een geslaagde dag voor de Vrienden van Oud Genemuiden. Helaas was het weer ’s morgens druilerig, echter kwamen er toch geregeld opklaringen. De stadswandeling in de morgen had zo’n 40 deelnemers. De nieuwe expositie over het opzienbarende onderwerp van de eilanden met de naam Geelmuiden trok de hele dag door veel bezoekers. Door het wisselende weer trokken de ‘VOC kramen’ voor het HIstorisch Centrum Genemuiden wat minder bezoek. Hier waren de activiteiten touwslaan, spreukenborden maken (scheepsspreuken) en flessenscheepjes maken te zien. We kijken terug op een mooie dag.

Klik hier voor de foto’s van de plaatselijke pers. Waarvoor dank.

De Genemuider tijd uit 1883!

Waar de wijzerplaten zijn, dat weet niemand. Die zijn weg. Maar het uurwerk, dat in 1883 in de toen na brand herbouwde kerktoren geplaatst werd, bestaat nog. Vanmiddag werd het door de gemeente, die er eigenaar van was, overgedragen aan de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden. Die gaat er voortvarend mee aan de slag: de restauratie, die ongeveer een half jaar in beslag neemt, begint binnenkort.

Voor de foto’s klik hier

De Stichting Vrienden van Oud Genemuiden heeft plannen om het oude uurwerk uit de toren van de Grote of Sint Nicolaaskerk in Genemuiden te laten restaureren. De oude Sint Nicolaaskerk is in 1882 volledig verwoest door brand. In 1883 zijn de huidige kerk en de toren gebouwd in neo-gotische stijl. Onderdeel van deze bouw was het plaatsen van de klokken en het uurwerk. De klokken en het uurwerk werden waarschijnlijk gezamenlijk geleverd door de firma Van Bergen uit Midwolda. In de tweede wereldoorlog werden de klokken door de Duitsers geroofd om ze om te smelten en het brons te gebruiken in hun oorlogsindustrie. De klokken zijn niet teruggevonden na de oorlog en het orginele uurwerk bleef alleen over. In 1949 werd het uurwerk uit de toren gehaald, waarschijnlijk op het moment dat de wijzerplaten van het muurwerk boven de galmgaten verplaatst werden naar de torenspits. Het oude uurwerk is vervolgens jarenlang opgeslagen geweest op de oude gemeentewerf. Sinds 1 januari 1975 heeft het Historisch Centrum Genemuiden, onderdeel van de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden, het oude torenuurwerk in beheer. Een aantal jaren geleden is het idee opgekomen het oude torenuurwerk te laten restaureren, echter moet dan wel een mooie plek zijn gevonden om het geheel ‘in werking’ te laten zien aan het publiek. Daar is het toen bij gebleven omdat een goede plek toen ontbrak. Onlangs hebben we dit plan echter opnieuw opgepakt en inmiddels is er een werkgroep gevormd om te proberen de restauratie te realiseren. Het is de bedoeling dat het oude torenuurwerk (met een wijzerplaat om de tijd aan te geven) een mooie zichtbare plek krijgt in de hal op de 1^e verdieping in ’t Olde Staduus en daar weer de tijd gaat aangeven. Een aantal onderdelen van het uurwerk ontbreekt, onder andere de slinger, de gewichten, de kruk en wijzerplaten. Het namaken van dergelijke onderdelen, met nam de slinger, is erg kostbaar. Het is niet ondenkbaar dat deze en andere onderdelen van het uurwerk nog ergens bij iemand aanwezig zijn. Mocht dit zo zijn, dan stelt de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden het bijzonder op prijs als u hierover contact wilt opnemen; telefoon: 06-20013356.

Geslaagde Luiemotte viering 2016!

De Luiemottes werden dit jaar op 2 mei om 19.00 uur bij het Historisch Centrum Genemuiden opgewacht door dames en heren die voor deze bijzondere gelegenheid in Genemuider klederdracht waren. Dat maakte het geheel nog feestelijker en nadat voorzitter Sijm van Lente iedereen had welkom geheten nam hij zijn pet eerst even af, want hij vond het geweldig dat er dit jaar weer drie Luiemottes mee liepen!

Het wedstrijd gebeuren was er dit jaar afgehaald en dat maakte de drempel minder hoog om ook mee te gaan doen volgens Van Lente. En het heeft gewerkt, voor volgend jaar heeft zich inmiddels al weer een deelnemer aangemeld en onverwachts hebben twee fotografen van Genemuidenactueel ook toegezegd een Luiemotte te gaan maken.

Natuurlijk hopen die dat hun collega’s ook mee werken en volgens Van Lente konden Breman.net en Gaellemuun.nl nu ook niet achterblijven ! We zullen zien volgend jaar.

Daarna kreeg Burgemeester Bilder het woord en kon zich eigenlijk alleen maar aansluiten bij de woorden van Van Lente. Hij vond het een hele bijzonder traditie die ook zeker in ere gehouden moet worden, dus ook hij is benieuwd naar de optocht van volgend jaar. Iedereen kreeg van hem een vaantje en een zak snoep uitgereikt, op een later tijdstip krijgt iedere deelnemer nog een medaille.

Vervolgens gingen ze nog door Genemuiden in optocht met luid gezang , om daarna als eindpunt even bij De Meente naar binnen te gaan waar de bewoners de drie Luiemottes nog eens rustig konden bewonderen.

Voor foto’s en film klik op: GenemuidenActueel, Breman.net en Geallemuun.nl

Herdenking en onthulling monument pontramp 1922

Genemuiden heeft een blijvende herinnering aan wat Sijm van Lente ‘een onvoorstelbaar drama’ noemt. Elf mensen overleefden op Biddag 1922 een overtocht met de veerpont niet. Hun namen staan sinds woensdagmiddag op een plaquette bij het Veer. “Als je er doorheen kijkt, zie je de plek waar het gebeurde”, zegt maker Co Mateboer na de onthulling. (tekst met dank aan: GenemuidenActueel.nl)

“Het is geen feest, we moeten ingetogen zijn”, zegt Sijm van Lente rond 14.00 uur bij de petroleumkelders. De voorzitter van de Vrienden van Oud-Genemuiden loopt daar met enkele tientallen genodigden naar de pont. Tijdens deze stille tocht hadden eigenlijk de kerkklokken moeten luiden, maar vanwege een begrafenis wordt dat als niet gepast bevonden.

En dus trekt de stoet in stilte naar de pont. Daarmee varen ze naar de plek waar de pont bijna een eeuw geleden onderging. Henk Beens werpt daar een krans in het water. “De stille, zilveren rivier waar we allemaal zo van houden was toen een schuimende witte massa”, zegt Mateboer later over de omstandigheden op Biddag 1922. De kleine pont moest op gezag van de vrouw van de burgemeester, zo luidt het verhaal, toch de overtocht maken. Drie mensen overleven het ongeval, elf mensen komen om.

Bijna honderd jaar heeft het geduurd voordat ze voorgoed worden herdacht. Al vertelt wethouder Speksnijder dat de herinneringen eigenlijk nog altijd levend zijn. “Tijdens gesprekken komt de ramp nog vaak voorbij. Het was een van de eerste verhalen die ik hoorde toen ik veertig jaar geleden in Genemuiden kwam”, aldus de wethouder, die erop wees dat tijdens het moment van de plechtigheid in Zwolle een conferentie is over waterveiligheid. Nog steeds wint de natuur het soms van de techniek, aldus Speksnijder.

Vaak met verschrikkelijke gevolgen. Zoals die rampdag in Genemuiden waarop elf mensen het leven laten. De lichamen van sommige opvarenden werden pas weken later gevonden. ”Verschrikkelijk zijn de verhalen”, zegt Van Lente daarover. “Opvarende Hellenthal klampte zich vast aan een balk en zijn vrouw hield zich vast aan zijn voeten. Beide overleefden de ramp niet. Het is bijna onvoorstelbaar wat hier gebeurd is.”

Daarbij past een ‘sober werk met toch een sterke emotioneel beeld’, vindt Mateboer. Handen reiken daarop nog net boven het water. “Niks passend bij de omgeving, niks vriendelijk”, zegt Mateboer over het karakter van zijn werk. Recht aan de ramp van honderd jaar geleden doet het wel. De elf namen zijn erop gegraveerd. Familieleden van de slachtoffers waren woensdag bij de plechtigheid aanwezig.

Als Mateboer klaar is met zijn toespraak, wakkert de toch al stevige wind harder aan. Alsof het zo moest zijn. Op de achtergrond vaart de pont weer naar de overkant. Voor veel Genemuidenaren net zo’n vanzelfsprekendheid als ademen. De maquette aan het veerhoofd toont voor altijd dat niets vanzelfsprekend is in het leven. Ademen niet, een veilige overtocht op de pont ook niet altijd.

Na afloop gaan de genodigden naar het Historisch Centrum. Daar is de komende tijd een expositie over de pont en de ramp te zien. De Stichting Vrienden van oud-Genemuiden biedt het herdenkingsteken bij het veer aan aan de Genemuider bevolking. Dit als onderdeel van het veertigjarig bestaan.

Klik hier voor de video van Pieter Polman

Klik hier voor de foto’s van dit bijzondere moment